Magdalena Abakanowicz

 MAGDALENA ABAKANOWICZ – RETROSPEKTYWA

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

8 czerwca – 3 listopada 2013 r.

Muzeum Rzeźby Współczesnej

Galeria „Oranżeria”

Galeria „Wozownia”

Galeria „Kaplica”

Przestrzeń parkowa

"Abakan turkusowy" , technika własna, 1969, 350x200x200 cm, Muzeum Narodowe, Warszawa

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku po raz drugi prezentuje w szerokim wyborze twórczość profesor Magdaleny Abakanowicz. Wcześniej w 1995 r. był to projekt łączony z kolejnymi odsłonami w CSW Zamek Ujazdowski i w Muzeum Narodowym w Gdańsku – oddział Pałac Opatów. Przedstawiany wówczas dorobek artystki obejmował wcześniejsze etapy jej twórczości, w tym także Abakany. Eksperymenty i poszukiwania w zakresie wielkoformatowej tkaniny artystycznej, nieodłącznie kojarzono z osobą artystki. Stanowiły one inicjację w świat rzeźby poprzez nowatorskie rozstrzygnięcia dotyczące powierzchni rzeźbiarskiej, istoty wnętrza i zewnętrza majestatycznych form. Była to radykalna metamorfoza tej dyscypliny i wytyczenie nowych granic pojęcia rzeźba.

Od tego czasu minęło osiemnaście lat. Wiele wydarzyło się w twórczości Abakanowicz. Jej sztuka przechodziła przez kolejne fazy ewolucji. Konsekwentnie zwiększała zakres poruszanych tematów, monumentalizowała skalę, penetrowała eschatologiczne wymiary ludzkiej egzystencji, uniwersalizowała nośność przesłania. Jest więc najwyższy czas, by poddać ją ponownemu oglądowi i ocenie.

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku chce sprostać takiemu wzywaniu. Mamy świadomość, że retrospektywa sensu stricto jest zadaniem niewykonalnym. Zbyt wiele istotnych dzieł jest rozproszonych po całym świecie. Wiele z nich funkcjonuje w przypisanych im przez artystkę konkretnych kontekstach jako site specific i nie sposób je stamtąd wykorzenić. Wiele wpisało się w przestrzeń publiczną bądź wrosło już w krajobraz, który stanowi ich komplementarny walor.

Z konieczności musimy ograniczyć się do dzieł dostępnych, obiektów mobilnych, z których tworzymy taką konfigurację, która stanowić może alternatywną narrację, uwzględniającą najważniejsze okresy tej twórczości. Akcentujemy punkty zwrotne, zwiastuny zmiany optyki widzenia, pojawianie się nowych tematów, a nawet futurystyczne i utopijne wizje. Oczywiście niemożliwe jest przeoczenie prac kanonicznych, które w całokształcie jej oeuvre nie podlegają wykluczeniu. Są bowiem ikonami twórczości Abakanowicz i poniekąd są tożsame z tym zjawiskiem, którego interpretacja nie daje się zawrzeć w żadnej uogólniającej formule. Kreacja Abakanowicz stanowi bowiem dzieło otwarte i w jakimś sensie ponadczasowe, a zawarte w niej idee nie ulegają zużyciu, czy wyczerpaniu.

Zamierzeniem naszym jest w miarę proporcjonalne przedstawienie drogi twórczej artystki w rytmie następujących po sobie dekad. W takich odstępach czasu bowiem dokonują się te najpoważniejsze przeobrażenia. Powstają kolejne serie prac stanowiących rozwinięcie wcześniejszych koncepcji, chociaż cykl nie zawsze jest miarowy. Zauważalna natomiast jest ich wewnętrzna symbioza i harmonia oraz spójność artystycznego światopoglądu, co samo w sobie stanowi już fenomen.

Twórczość Magdaleny Abakanowicz ma wiele aspektów, których nawet wirtualna prezentacja nie jest w stanie wyczerpać. Nie sposób objąć jednym spojrzeniem całości, ani ująć w linearnej formie opisu konstytutywnych momentów jej artystycznego credo. Rzeźba Abakanowicz wymaga przede wszystkim bezpośredniego kontaktu, możliwości dotknięcia jej faktury, zadumy i refleksji, kiedy oddycha ona jako forma, kiedy odczuwamy jej biomorficzną naturę i nieomal wyczuwamy jej organiczny puls. Chcemy więc stworzyć rodzaj teatralnej scenerii, w której takie misterium mogłoby zaistnieć, wymowę pozostawiając wyobraźni i wrażliwości widza.

W jakimś sensie Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku ma także moralny obowiązek przedstawienia panoramy dorobku tej wybitnej artystki, która wielokrotnie podkreślała swój sentyment do tego miejsca, gdzie zdarzało się jej pracować i skąd jej dzieła powędrowały w świat.

Prezentowane prace pochodzą z kolekcji własnej artystki oraz ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz z galerii prywatnych.