MAGDALENA ABAKANOWICZ –
RETROSPEKTYWA
Centrum Rzeźby
Polskiej w Orońsku
8 czerwca – 3
listopada 2013 r.
Muzeum Rzeźby
Współczesnej
Galeria
„Oranżeria”
Galeria
„Wozownia”
Galeria
„Kaplica”
Przestrzeń
parkowa
"Abakan
turkusowy" , technika własna, 1969, 350x200x200 cm, Muzeum Narodowe,
Warszawa
Centrum Rzeźby
Polskiej w Orońsku po raz drugi prezentuje w szerokim wyborze twórczość
profesor Magdaleny Abakanowicz. Wcześniej w 1995 r. był to projekt łączony z
kolejnymi odsłonami w CSW Zamek Ujazdowski i w Muzeum Narodowym w Gdańsku –
oddział Pałac Opatów. Przedstawiany wówczas dorobek artystki obejmował
wcześniejsze etapy jej twórczości, w tym także Abakany. Eksperymenty i
poszukiwania w zakresie wielkoformatowej tkaniny artystycznej, nieodłącznie
kojarzono z osobą artystki. Stanowiły one inicjację w świat rzeźby poprzez
nowatorskie rozstrzygnięcia dotyczące powierzchni rzeźbiarskiej, istoty wnętrza
i zewnętrza majestatycznych form. Była to radykalna metamorfoza tej dyscypliny
i wytyczenie nowych granic pojęcia rzeźba.
Od tego czasu
minęło osiemnaście lat. Wiele wydarzyło się w twórczości Abakanowicz. Jej
sztuka przechodziła przez kolejne fazy ewolucji. Konsekwentnie zwiększała
zakres poruszanych tematów, monumentalizowała skalę, penetrowała
eschatologiczne wymiary ludzkiej egzystencji, uniwersalizowała nośność
przesłania. Jest więc najwyższy czas, by poddać ją ponownemu oglądowi i ocenie.
Centrum Rzeźby
Polskiej w Orońsku chce sprostać takiemu wzywaniu. Mamy świadomość, że
retrospektywa sensu stricto jest zadaniem niewykonalnym. Zbyt wiele
istotnych dzieł jest rozproszonych po całym świecie. Wiele z nich funkcjonuje w
przypisanych im przez artystkę konkretnych kontekstach jako site specific
i nie sposób je stamtąd wykorzenić. Wiele wpisało się w przestrzeń publiczną
bądź wrosło już w krajobraz, który stanowi ich komplementarny walor.
Z konieczności
musimy ograniczyć się do dzieł dostępnych, obiektów mobilnych, z których
tworzymy taką konfigurację, która stanowić może alternatywną narrację,
uwzględniającą najważniejsze okresy tej twórczości. Akcentujemy punkty zwrotne,
zwiastuny zmiany optyki widzenia, pojawianie się nowych tematów, a nawet
futurystyczne i utopijne wizje. Oczywiście niemożliwe jest przeoczenie prac
kanonicznych, które w całokształcie jej oeuvre nie podlegają wykluczeniu. Są
bowiem ikonami twórczości Abakanowicz i poniekąd są tożsame z tym zjawiskiem,
którego interpretacja nie daje się zawrzeć w żadnej uogólniającej formule.
Kreacja Abakanowicz stanowi bowiem dzieło otwarte i w jakimś sensie
ponadczasowe, a zawarte w niej idee nie ulegają zużyciu, czy wyczerpaniu.
Zamierzeniem
naszym jest w miarę proporcjonalne przedstawienie drogi twórczej artystki w
rytmie następujących po sobie dekad. W takich odstępach czasu bowiem dokonują
się te najpoważniejsze przeobrażenia. Powstają kolejne serie prac stanowiących
rozwinięcie wcześniejszych koncepcji, chociaż cykl nie zawsze jest miarowy.
Zauważalna natomiast jest ich wewnętrzna symbioza i harmonia oraz spójność
artystycznego światopoglądu, co samo w sobie stanowi już fenomen.
Twórczość
Magdaleny Abakanowicz ma wiele aspektów, których nawet wirtualna prezentacja
nie jest w stanie wyczerpać. Nie sposób objąć jednym spojrzeniem całości, ani
ująć w linearnej formie opisu konstytutywnych momentów jej artystycznego credo.
Rzeźba Abakanowicz wymaga przede wszystkim bezpośredniego kontaktu, możliwości
dotknięcia jej faktury, zadumy i refleksji, kiedy oddycha ona jako forma, kiedy
odczuwamy jej biomorficzną naturę i nieomal wyczuwamy jej organiczny puls.
Chcemy więc stworzyć rodzaj teatralnej scenerii, w której takie misterium
mogłoby zaistnieć, wymowę pozostawiając wyobraźni i wrażliwości widza.
W jakimś sensie
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku ma także moralny obowiązek przedstawienia
panoramy dorobku tej wybitnej artystki, która wielokrotnie podkreślała swój
sentyment do tego miejsca, gdzie zdarzało się jej pracować i skąd jej dzieła
powędrowały w świat.
Prezentowane
prace pochodzą z kolekcji własnej artystki oraz ze zbiorów Muzeum Narodowego we
Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Rzeźby
Polskiej w Orońsku oraz z galerii prywatnych.
